Tarix fani – insoniyat jamiyatining o‘tmishini, ijtimoiy hayotda yuz bergan voqealar, jarayonlar, shaxslar faoliyati hamda ularning bugungi kun bilan aloqadorligini o‘rganadigan fan hisoblanadi. Tarixni bilish orqali biz jamiyatning rivojlanish qonuniyatlarini tushunamiz, xalqning o‘zligini anglaymiz va kelajak uchun xulosa chiqaramiz.
Tarix fanining asoslari
-
Ob’yekt va predmet
-
Tarix fanining ob’ekti – insoniyat jamiyati va uning o‘tmishdagi faoliyati.
-
Predmeti – ijtimoiy jarayonlar, davlatlar, xalqlar hayoti, madaniyati va ularning taraqqiyot bosqichlari.
-
Manbalar
-
Tarixiy bilim asosan yozma manbalar (solnomalar, hujjatlar, qonunlar), moddiy yodgorliklar (me’moriy obidalar, qurol-aslahalar, buyumlar), arxeologik topilmalar, og‘zaki rivoyatlar (afsona, doston, maqollar) asosida shakllanadi.
-
Qonuniyatlar
-
Tarixiy voqealar tasodifiy emas, balki ma’lum ijtimoiy, iqtisodiy va siyosiy qonuniyatlar asosida yuz beradi. Masalan, ishlab chiqarish kuchlarining rivojlanishi yangi ijtimoiy tuzumlarni keltirib chiqargan.
Tarix metodologiyasi
Metodologiya – bu tarixni o‘rganishda qo‘llaniladigan ilmiy usullar majmuasidir.
-
Tarixiylik tamoyili
-
Ob’ektivlik tamoyili
-
Qiyosiy usul
-
Xronologik usul
-
Tahlil va sintez usuli
