Qadimgi davr insoniyat tarixining eng qadimiy bosqichlarini qamrab oladi. Bu davrda odamlar tabiat bilan kurashib, yashash uchun sharoit yaratgan, asta-sekin mehnat qurollarini ixtiro qilgan, uy-joy, kiyim, ovqat tayyorlash usullarini o‘rgangan. Shu davrda insoniyat hayoti ibtidoiy jamoa tuzumidan boshlab ilk davlatlarning shakllanishigacha bo‘lgan jarayonlarni o‘z ichiga oladi.
Qadimgi davrlar bosqichlari
-
Paleolit (qadimgi tosh asri) – Odamzodning eng qadimgi hayot bosqichi. Bu davrda odamlar toshdan sodda qurollar yasagan, yovvoyi hayvonlarni ovlagan va mevalar terib tirikchilik qilgan. O‘tni yoqishni, undan foydalanishni o‘rganish ham shu davrga to‘g‘ri keladi.
-
Mezolit (o‘rta tosh asri) – Odamlar kamon va o‘q ixtiro qildi. Bunda ovchilik ancha rivojlandi, yovvoyi hayvonlarni qo‘lga o‘rgatish, kichik guruhlarda yashash jarayoni shakllandi.
-
Neolit (yangi tosh asri) – Qishloq xo‘jaligining boshlanish davri. Odamlar g‘alla ekishni, hayvonlarni boqishni o‘rgandilar. Kulolchilik paydo bo‘ldi, tosh qurollar yanada takomillashdi.
-
Eneolit va bronza davri – Metallni ishlatish o‘rganildi. Avval mis, keyinchalik bronza, so‘ng temir ixtiro qilindi. Bu esa ishlab chiqarishning rivojlanishiga olib keldi.
Qadimgi sivilizatsiyalar
Ibtidoiy jamoa davridan boshlab odamzod turli yirik daryolar atrofida ilk sivilizatsiyalarni yaratdi. Ularning asosiy belgisi – dehqonchilik, shaharsozlik, yozuv va davlat boshqaruvining paydo bo‘lishidir.
-
Qadimgi Misr sivilizatsiyasi (Nil vodiysi) – Eng qadimgi davlatlardan biri. Piramidalar, mumiyolash san’ati, iyeroglif yozuvi, rivojlangan irrigatsiya tizimi bilan mashhur.
-
Qadimgi Mesopotamiya sivilizatsiyasi (Frot va Dajla oralig‘i) – Shumer, Akkad, Bobil va Ossuriya davlatlari shakllangan. Yozuvning dastlabki turi – mixxat paydo bo‘lgan. Hammurapi qonunlari insoniyat tarixidagi eng qadimiy qonunlar hisoblanadi.
-
Qadimgi Hindiston sivilizatsiyasi (Indus vodiysi) – Xarappa va Mohenjodaro shahar madaniyatlari bilan tanilgan. Keyinchalik hinduizm, buddizm kabi diniy oqimlar yuzaga kelgan.
-
Qadimgi Xitoy sivilizatsiyasi – Buyuk Xitoy devori, ipak yo‘li, falsafiy oqimlari (Konfutsiychilik, Daochilik), ipakchilik va qog‘oz ixtirosi bilan mashhur.
-
Qadimgi Gretsiya va Rim – Antik davr sivilizatsiyalari. Falsafa, adabiyot, teatr, san’at va siyosiy tizimlarda ulkan yutuqlarga erishilgan. Demokratiya, huquqiy davlat tamoyillari ilk bor shakllangan.
